Thuistaal op school

Ik viel laatst in in een groep met twee Poolse leerlingen. Zij spraken Nederlands, maar beheersten de taal duidelijk minder dan hun moedertaal. Op een gegeven moment ontstond er onenigheid en de twee begonnen in de klas in hun eigen taal te communiceren. Mijn Pools bleek goed genoeg om te snappen dat wat ze zeiden niet bepaald liefdevol was. Ik kapte hen af en gebood ze Nederlands te praten.

Op veel scholen wordt het gebruik van de thuistaal verboden. In bovenstaande situatie was het mijns inziens goed om de ruzie te stoppen, in welke taal dan ook. Daarbij kon ik ze niet helpen met oplossen wanneer ze vasthielden aan hun moedertaal. Echter, er zijn steeds meer onderzoeken waaruit blijkt dat het gebruik van de thuistaal op school vele voordelen biedt. De theorie dat op school alleen het Nederlands gesproken mag worden lijkt achterhaald.

Om vakinhoudelijke kennis op te doen of bepaalde formules en principes te begrijpen, is kennis van taal en begrippen onontbeerlijk. Juist bij vakken als rekenen en natuur- en scheikunde blijkt voldoende taalbegrip van groot belang. Migratieleerlingen zijn vaak lager opgeleid van hun autochtone leeftijdgenoten, terwijl zij hetzelfde cognitief potentieel zouden hebben.

Kan het gebruik van de thuistaal op school barrières in het leerproces opheffen en het onderwijs inclusiever maken?
Een bevestigend antwoord lijkt hierop juist te zijn. Meedoen, motivatie en gezien worden zijn belangrijke waarden bij het vraagstuk om thuistaal te integreren in het onderwijs. Het verbieden van de thuistaal op school is feitelijk het ontkennen van een stuk identiteit van de leerling. Ruimte voor de thuistaal geeft zelfvertrouwen. Dit zelfvertrouwen is cruciaal om een succesvol leerproces op gang te brengen. Het toestaan van de thuistaal geeft erkenning en draagt bij aan de kansengelijkheid en het welbevinden van meertalige leerlingen.

Leren in verschillende contexten
Ook thuis en in de vrije tijd leert een kind. Wanneer thuis een andere taal wordt gesproken dan op school kan het voor een leerling moeilijk zijn een vertaalslag te maken. De context van wat een kind thuis leert is anders dan een schoolse context. Wanneer op school de thuistaal mag worden gebruikt, kan dit helpen bij het maken van die vertaalslag wat het leren bevordert.

Verbeteren van de relatie
Het gebruik van meerdere talen kan dit de relatie verbeteren tussen ouder, leraar en kind. Vaak loopt de communicatie met ouders stroef vanwege een taalbarrière. Wanneer zowel kinderen als ouders worden gestimuleerd verschillende talen te gebruiken kan dit een beter begrip onderling ten goede komen. Wanneer een kind wordt verboden de thuistaal te gebruiken kan deze taal langzaam de zwakkere taal worden wat de communicatie tussen ouders en kind negatief kan beïnvloeden. Dit draagt niet bij aan een optimaal leerproces. Daarbij bevordert het gebruik van meerdere talen de hersenontwikkeling; er wordt een groter gebied aangesproken en meer verbanden gelegd.

Translanguaging en kennismaken met culturen
Er zijn meerdere onderzoeken gaande naar waar het meertalige kind tijdens het leren tegenaan loopt. Er wordt gekeken hoe deze kinderen en hun ouders het beste gebruik kunnen maken van alle talen, ook wel “translanguaging” genoemd. Wat is bijvoorbeeld het effect wanneer kinderen met dezelfde thuistaal in een groepje een opdracht uitwerken in die thuistaal? En kunnen ouders hun kind beter ondersteunen in het maken van huiswerk wanneer zij de uitleg van de lesstof in de thuistaal aangeboden krijgen?

Volgens het Parool betekent gebruik van de thuistaal in het onderwijs minder schooluitval, betere leerprestaties en meer zelfvertrouwen. Leerlingen worden nu vaak onterecht met een achterstand bestempeld. Daarnaast is het gebruik van de thuistaal ook een kennismaking met andere culturen voor autochtone leerlingen. Het kan leuk zijn om te leren hoe bijvoorbeeld Arabische letters eruitzien. Het bevordert het begrip tussen kinderen met verschillende achtergronden voor elkaar en wekt wederzijdse interesse op.

Wanneer kinderen tijdelijk in Nederland verblijven is het onderhouden van de thuistaal een must. Omdat zij waarschijnlijk binnen afzienbare tijd terug zullen keren naar het land van herkomst is het niet de bedoeling dat zij een thuistaalachterstand oplopen.
Heldere regels

Wanneer de keuze wordt gemaakt dat een thuistaal op school is toegestaan, moeten er duidelijke regels zijn. Zo spreek je in de gangen en in de pauzes bijvoorbeeld Nederlands, maar mag je in de klas bij vakinhoudelijke kwesties de thuistaal gebruiken. Onderling ruzies uitvechten in de thuistaal is dan misschien wel makkelijk, maar niet wenselijk in een klaslokaal.

Misschien biedt dit artikel wat “food for thought”. Hoe kunnen we thuistaal integreren op scholen en alle kinderen een gevoel van erkenning geven om ook op dit vlak inclusief onderwijs te bieden.

Meer informatie?
https://multistem.net/nl/