Naar school in: Rusland

Door: Louise Boë

Vandaag neem ik je mee naar Rusland waar onderwijzer Mikhail Petrovich Shchetinin een bijzondere vorm van onderwijs ontwikkelde. In het plaatsje Tekos, gelegen tussen Oekraïne en Georgië, bouwden leerlingen hun eigen school. Aan de basis van het onderwijs ligt het idee dat elke student  zich ontwikkelt op zijn of haar voorwaarden. Er is veel ruimte voor eigen inbreng.

Leerling is leerkracht

Op de “Kin School” in Tekos zijn de leerlingen elkaars leraren. De ouderen doceren de jongeren of de leerlingen met meer kennis doceren de leerlingen met minder kennis. Er wordt niet gewerkt met cijfers, waardoor er minder concurrentie is tussen leerlingen. Zij zijn meer geneigd elkaar te helpen in plaats van de beste te willen zijn.
Leerkrachten fungeren als mentor en coach. Dit is ontstaan vanuit het gedachtegoed dat de taak van de docent ligt in het geven van keuzevrijheid aan de student. De leerkracht ondersteunt op de achtergrond en laat de leerlingen zelf nadenken waarmee zij tot inzichten en tot leren komen.

Zelfontwikkeling

Een van de speerpunten van Shchetinin is dat alle mensen het in zich hebben om zich ongelimiteerd te ontwikkelen. Een schooldag op Kin School zit vol onderwijsactiviteiten die kansen bieden tot deze ontwikkeling. De afwisseling is groot. Zo wordt een wiskundeles gevolgd door folkloredansen en vechtsport. Keuzevakken als muziek en zang maken onderdeel uit van het dagprogramma. De samenwerking tussen linker en rechter hersenhelft wordt hiermee gestimuleerd; je logische en je creatieve brein.
De dag begint vroeg en de leerlingen kunnen ervoor kiezen om te starten met een ijsbad. Er wordt samen ontbeten, geluncht en gedineerd. Leerlingen wonen intern op school en vaak ver van huis. Doordat ze veel samen zijn met leeftijdsgenoten is er weinig privacy, maar ontstaat ook een gevoel van broeder- en zusterschap. Het sociale aspect is een van de kernwaarden.

Integratie

De mens is deel van het universum. Belangrijk is het geloof in eenheid. In het onderwijs wordt dit zichtbaar door de integratie van verschillende vakgebieden, zodat de leerlingen het grotere geheel leren zien. Er worden verbanden gelegd tussen de schoolvakken en het leven van alledag, waardoor de lesstof binnen een voor de leerlingen herkenbaar kader kan wordt aangeboden.

Talentontwikkeling

Leerlingen bouwen letterlijk mee aan hun eigen school. Ze ontdekken waar ze goed in zijn. Plamuren, metselen en schilderen komen zo aan bod. Sociale vaardigheden worden geleerd in een natuurlijke situatie, bijvoorbeeld middels werkoverleg. Volgens de methode van Shchetinin vormt het aangeboren talent de basis voor het ontwikkelen van de persoonlijkheid. Een kind moet dan wel de kans krijgen deze talenten te ontdekken door op allerlei vlakken ervaring op te doen. Dit gebeurt op Kin School door naast de leervakken veel kunst-, sport- en doe-vakken aan te bieden.

Onderdompeling

Er wordt lesgegeven via het principe van “immersie”, ofwel onderdompeling. Leerlingen worden ondergedompeld in één onderwerp. Dit onderwerp komt minimaal een week aan bod en het komt vier keer per jaar terug. Er wordt op verschillende manieren aandacht aan het onderwerp besteed: door erover te lezen en te leren, maar ook door er op een creatieve manier naar te kijken. Elke periode wordt afgerond met een opdracht. Als een leerling een onderwerp eerder heeft uitgediept dan een ander, helpt hij zijn klasgenoten. Er wordt hierbij in kleine groepen gewerkt, waarbij leerlingen zelf  een deelonderwerp van het vak kiezen om zich in te specialiseren.

Meer weten?

Is je interesse gewekt in dit bijzondere onderwijssysteem? Kijk dan de documentaire op youtube via https://www.youtube.com/watch?v=3_mQpT2RDEU of google op Mikhail Petrovich Shchetinin voor zijn ideeën over onderwijs.

Dit stuk geeft de methode van Shchetinin weer in een notendop en is niet volledig, maar het zet me wel aan het denken. In hoeverre is er in de huidige maatschappij echt ruimte voor keuzevrijheid en zelfontwikkeling? Dagen wij onze leerlingen voldoende uit tot zelf nadenken en (zelf)onderzoek? Hoeveel afwisseling is er tussen creatieve vakken en leervakken en wat vinden wij belangrijk? Mijn ervaring binnen het onderwijs is dat er het eerst gesneden wordt in de kunstzinnige vakken of de bewegingslessen wanneer er een reken- of taalles in het gedrang komt. Misschien is het goed om onze focus te verleggen en meer oog te hebben voor de integratie van verschillende ontwikkelgebieden, in plaats van nadruk te leggen op cognitie en kennis.

Het systeem zal ongekend haar zwaktes kennen. Zo zijn er geen vakanties en geen weekenden en zijn kinderen lange tijd ver weg van huis. Echter, het stukje intrinsieke motivatie bij leerlingen en hun zelfstandigheid smaken naar meer. Kinderen worden gezien als volledige mensen met eigen ideeën. Hoe Shchetinin het zegt: het kind is al een genie, daar hoeven wij niets voor te doen. Het systeem dient de leerling en niet andersom.