Naar school in: Finland

Door: Louise Boë 

Ik vraag me soms af of er een onderwijssysteem bestaat waar ik enthousiaster van word dan het huidige Nederlandse systeem. Ik zie dat docenten relatief veel lesuren maken met in verhouding weinig tijd voor voorbereiding, ontwikkeling en het vergroten van kennis. Kinderen maken lange schooldagen met weinig pauzes en zitten veelal binnen. De kwaliteit van het Nederlandse onderwijs is zeker niet slecht, maar nieuwe inzichten zijn altijd welkom. In mijn zoektocht naar andere onderwijssystemen stuit ik op het Finse onderwijs dat al jaren in de top vijf van de wereld staat. Wat is er bijzonder aan het Finse systeem?

Laag aantal wettelijk verplichte lesuren en weinig huiswerk

In Finland vindt men het belangrijk dat kinderen voldoende tijd krijgen om te spelen. De leerplicht begint vanaf 7 jaar. Voor elke 45 minuten les krijgen kinderen in Finland 15 minuten speeltijd. Het is bekend dat kinderen (en ook volwassenen) niet langer dan een uur gefocust kunnen zijn. Bij jongere kinderen is dit nog minder. Regelmatige pauzes zorgen voor nieuwe focus, waardoor er weer geleerd kan worden.
Omdat het belangrijk is dat een kind echt kind kan zijn, wordt er weinig huiswerk gegeven. De tijd na school is voor ontspanning, samen zijn met familie en spelen met leeftijdgenootjes. Levenslessen leer je in interactie met anderen, niet vanuit de schoolboeken

Sfeer in school

Er heerst een huiselijke sfeer in Finse scholen. Het is niet alleen een plek waar wordt lesgegeven. Er wordt o.a. aandacht besteed aan gezondheid, psychologische hulp voor zowel leerlingen als ouders en er worden warme maaltijden verzorgd. Docenten en leerlingen eten samen in de aula, soms zelfs met hun pantoffels of sokken aan. Wie in de vrieskou met laarzen naar school komt, neemt warm schoeisel mee voor binnen. De sfeer tussen docenten en leerlingen is veelal informeel.

Onderwijzer is een beroep met aanzien

Docenten zijn universitair geschoold en hebben daarnaast een pedagogische opleiding gevolgd. Een leerkracht wordt in de Finse samenleving gezien als autoriteit.  Docenten onderwijzen 3 à 4 lesuren per dag. Dit geeft hen de tijd om nieuwe lessen te ontwikkelen die aansluiten bij de behoefte van de leerlingen. Ook gebruiken ze de extra tijd om feedback te geven op elkaars werk en voor het bespreken van leerlingen. Daarnaast worden leerkrachten gestimuleerd om onderzoek te doen binnen de schoolpraktijk. Wat werkt voor deze leerlingen en wat niet? Zij stellen op deze manier hun eigen curriculum samen en hebben daarmee een grote verantwoordelijkheid en keuzevrijheid. Er is geen algemeen lesprogramma waar scholen zich aan moeten houden en dit maakt het tot een aantrekkelijk beroep.

Gelijke kansen in een angstvrije cultuur

Onder de 16 jaar worden er geen gestandaardiseerde toetsen of examens afgenomen. Finnen willen dat leerlingen kunnen opgroeien in een omgeving zonder angst, waarin cijfers niet zeggen wat je waard bent. Onderwijs moet voor iedereen even goed zijn. Alle scholen zijn openbaar en leerlingen gaan allemaal naar de dichtstbijzijnde school. Zij volgen het programma samengesteld door de school om zo iedereen gelijke kansen te bieden.

Samenwerking met anderen scholen

Scholen onderling zijn eerder geneigd tot samenwerking dan tot competitie. Er bestaat geen Cito-toets en er is geen onderwijsinspectie. Docenten leveren onderwijs op maat en hebben daarbij het belang van de leerling in het vizier. Samenwerken levert voor de leerlingen de beste onderwijskansen en dus heeft dit prioriteit.

Als ik dit Finse onderwijslijstje zo bekijk, word ik blij en lijkt het me een uitdaging om in Nederland kleine stappen te zetten naar een onderwijssysteem dat meer recht doet aan onze leerlingen en docenten. Vind je het leuk om meer te weten over dit Finse systeem? Bekijk dan eens de website van de Finse onderwijskundige Pasi Sahlberg (http://www.pasisahlberg.com) of lees zijn boek “Finnish lessons 3.0”.