Het slapende puberbrein

Een willekeurige doordeweekse ochtend. Pubers in m’n lokaal staren afwezig voor zich uit, hangend met hun slungelige lijven op en over stoelen. Een gaap hier en daar. Het enthousiasme voor de nieuwe dag komt met name van één kant, de mijne. “Hebben jullie er zin in vandaag?”, roep ik door de klas, waarbij ik een gebaar maak met m’n arm dat wil zeggen: kom, we gaan ervoor! Geen reactie. Het is duidelijk nog te vroeg voor dit clubje. En wat blijkt? Ze kunnen er helemaal niks aan doen.

In de puberteit verandert de biologische klok namelijk. Pubers hebben nog relatief veel slaap nodig, zo’n 9 uur, maar worden pas later op de avond moe en vallen dus ook later in slaap. Hierdoor wordt ’s ochtends vroeg opstaan een hele uitdaging. Daarnaast weet een puber zelf het allerbeste wat goed voor hem is en dat geldt ook voor bedtijden. Totdat je ’s ochtends in de schoolbanken belandt. Maar dan rest de vraag: wat moet er veranderen? Het bioritme van de puber of de schooltijden?

Ik opteer voor het laatste. Een bioritme is de natuur en naar de natuur hebben we te luisteren. Schooltijden kunnen worden aangepast. Wetenschappers hebben onderzocht dat een schooldag het beste rond een uur of tien kan beginnen. De concentratie en het brein van de pubers is dan meer uitgerust en ontvankelijker voor leren dan vroeg op de ochtend. Daarbij vertrekken scholieren vaak in het donker van huis naar school, waardoor het puberbrein op de nachtstand blijft staan. Door te vertrekken als het al wat lichter is buiten, gaat ook het puberbrein aan.

Er is al een aantal scholen dat rekening houdt met het bioritme van pubers. Zij beginnen iets later. Om te voorkomen dat een lesdag te lang duurt, zijn lessen iets ingekort. Wanneer we de puber (en daarmee ook onszelf) tegemoet willen komen, is een beetje creativiteit nodig. Het belang van een goede nachtrust is echter groot. Niet voor niets is er op 18 maart de internationale Dag van de Slaap, met aandacht voor de gevolgen van een slechte nachtrust en aandoeningen die met een slechte nachtrust te maken hebben. Laten we onze pubers hun rust gunnen en in de ochtend niet teveel van ze vragen. Het feit dat ze in de klas zijn, is al een prestatie op zich.

Mijn pogingen om de swing er in de vroege ochtend in te krijgen, zijn met deze wetenschap direct verleden tijd. En laten we wel wezen: ik ben dan geen puber meer, maar mijn dag starten om een uurtje of tien, na een cappuccino, een ochtendwandeling en gewoon even te hebben gemijmerd, verkies ook ik boven het enthousiasmeren van een klasje gedrenkt in puberzweet en demotivatie.